Μουσείο, Αρχαιολογικό Κέας

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Κέας λειτουργεί από το 1980 στην Ιουλίδα και φιλοξενεί ευρήματα από τους σημαντικούς προϊστορικούς και ιστορικούς οικισμούς του νησιού. Το μουσείο ήταν κλειστό τα τελευταία χρόνια λόγω εργασιών συντήρησης του κτιρίου. Η επανέκθεση της συλλογής εγκαινιάστηκε στις 23 Ιουνίου 2002. Οργανωμένη με σύγχρονη μουσειακή αντίληψη, η έκθεση εκτείνεται σε δύο ορόφους. Η είσοδος βρίσκεται στο δεύτερο όροφο, όπου στεγάζονται τα προϊστορικά ευρήματα, ενώ στον πρώτο όροφο έχουν συγκεντρωθεί τα ευρήματα των ιστορικών χρόνων. Τα όμορφα χρώματα των αιθουσών, που παραπέμπουν στο κυκλαδικό τοπίο, και το πλούσιο εποπτικό υλικό που συνοδεύει τα ευρήματα καθιστούν την περιήγηση στο μουσείο μια ευχάριστη και ταυτόχρονα ενδιαφέρουσα εμπειρία. Η περιήγηση στις δύο συνεχόμενες αίθουσες του δεύτερου ορόφου ξεκινά από το διάδρομο στα δεξιά της εισόδου. Τα πρώτα ευρήματα που θα συναντήσετε προέρχονται από τον οικισμό και το νεκροταφείο της ύστερης νεολιθικής εποχής (3200 - 3000 π.Χ.) που έχει εντοπιστεί στο ακρωτήριο Κεφάλα, στη βορειοδυτική ακτή του νησιού. Ανάμεσά τους θα δείτε πήλινα χειροποίητα αγγεία, λίθινα αγγεία, πήλινα ειδώλια, λίθινα και οστέινα εργαλεία και σφονδύλια. Στις επόμενες προθήκες ξεκινά η παρουσίαση των ευρημάτων από τον οικισμό της Αγίας Ειρήνης, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης. Ο οικισμός ήρθε στο φως στο ομώνυμο ακρωτήριο, που βρίσκεται στο λιμάνι του Αγίου Νικολάου, το σημαντικότερο λιμάνι της Κέας από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα. Τα οικοδομικά λείψανα που έχουν έρθει στο φως καλύπτουν χρονολογικά τις τρεις φάσεις της εποχής του χαλκού, από την 3η χιλιετία π.Χ. έως το 15ο αι. π.Χ., όταν ο οικισμός γνωρίζει τη μεγαλύτερη ακμή του αλλά καταστρέφεται από σεισμό. Η κατοίκηση συνεχίζεται ως το 12ο αι. π.Χ. και υπάρχουν ενδείξεις ότι η περιοχή κατοικήθηκε ξανά από τα αρχαϊκά έως και τα ρωμαϊκά χρόνια. Τα ευρήματα είναι τοποθετημένα χρονολογικά. Στις πρώτες προθήκες περιλαμβάνονται αγγεία, μαγειρικά σκεύη και εργαλεία, που δείχνουν την οργάνωση της ζωής των κατοίκων της Αγίας Ειρήνης στη διάρκεια της πρωτοκυκλαδικής περιόδου. Τα χαρακτηριστικά σχήματα των αγγείων είναι η «σαλτσιέρα», που ονομάζεται έτσι από την ομοιότητα του αγγείου αυτού με τις σύγχρονες σαλτσιέρες, τα κύπελλα με μία λαβή, και οι ραμφόστομες πρόχοι με την ψηλή και προτεταμένη προχοή. Από την πρωτοκυκλαδική περίοδο προέρχονται επίσης τα μαρμάρινα αγγεία και ειδώλια και άλλα λίθινα αντικείμενα που θα δείτε σε αυτές τις προθήκες. Την είσοδο στη δεύτερη αίθουσα πλαισιώνουν δύο μεγάλοι αποθηκευτικοί πίθοι που βρέθηκαν στον οικισμό της Αγίας Ειρήνης. Μπαίνοντας στη δεύτερη αίθουσα, την προσοχή σας θα τραβήξει η μεγάλη ελλειψοειδής προθήκη που βρίσκεται στο κέντρο και περιλαμβάνει τα μοναδικά πήλινα ειδώλια γυναικών, γνωστά ως «κόρες της Κέας». Οι κόρες αυτές βρέθηκαν στο ιερό του οικισμού της Αγίας Ειρήνης -του οποίου μία φωτογραφία είναι τοποθετημένη στον τοίχο πίσω από την προθήκη- και χρονολογούνται από το 15ο αι. π.Χ. Τα ειδώλια απεικονίζουν γυναικείες μορφές με μακρύ φόρεμα που αφήνει ακάλυπτο το στήθος και, κατά κανόνα, περιδέραιο στο λαιμό. Το ύψος της μεγαλύτερης κόρης είναι 1,20 μ. Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα ειδώλια αυτά δε διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Η κόρη που θα δείτε σχεδόν ολόκληρη ανασυστάθηκε από δύο θραύσματα. Το σώμα της βρέθηκε στο ανασκαφικό στρώμα με τα ευρήματα του 15ου αι. π.Χ., ενώ η κεφαλή της βρέθηκε σε στρώμα της αρχαϊκής εποχής, τοποθετημένη πάνω σε ένα βάθρο. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι οι χρήστες του χώρου κατά την αρχαϊκή εποχή είχαν επίγνωση ότι η κεφαλή αυτή ανήκε σε παλαιότερη εποχή και γι’ αυτό την περιέβαλαν με τις αντίστοιχες τιμές. Τα υπόλοιπα ευρήματα της αίθουσας εκτίθενται σε τρεις μεγάλες επιτοίχιες προθήκες. Στην προθήκη που βρίσκεται στα δεξιά της εισόδου, θα δείτε αναθήματα που βρέθηκαν στο ιερό της Αγίας Ειρήνης και αποδεικνύουν τη χρήση του χώρου έως και τα ελληνιστικά χρόνια. Στην άλλη πλευρά της αίθουσας, μια μεγάλη προθήκη παρουσιάζει ευρήματα από τους τάφους του οικισμού. Πρόκειται για αγγεία, ειδώλια και άλλα αντικείμενα. Η τελευταία προθήκη αυτής της αίθουσας περιλαμβάνει κεραμική, λίθινα και οστέινα εργαλεία, καθώς και αντικείμενα μεταλλουργίας και υφαντικής του 15ου αι. π.Χ. Συνεχίζοντας την πορεία σας θα περάσετε ξανά στην πρώτη αίθουσα. Εδώ έχουν συγκεντρωθεί εκθέματα της ύστερης εποχής του χαλκού, περίοδο κατά την οποία ο οικισμός της Αγίας Ειρήνης επεκτείνεται και οχυρώνεται. Μερικά από τα αγγεία που θα δείτε είχαν εισαχθεί από άλλες περιοχές, κυρίως από την Κρήτη, αφού την εποχή αυτή ο οικισμός επεκτείνει τις εμπορικές του επαφές σε όλο το Αιγαίο. Θα δείτε, ακόμη, αντικείμενα που σχετίζονται με το σύστημα μέτρησης και με τη γραφή. Στον πρώτο όροφο του μουσείου στεγάζονται τα ευρήματα των ιστορικών χρόνων. Τα περισσότερα είναι γλυπτά, επιγραφές και αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν στις περιοχές των τεσσάρων αρχαίων πόλεων του νησιού: της Κορρησίας στα βόρεια, της Ιουλίδας στη θέση της σημερινής πρωτεύουσας, της Καρθαίας στα νοτιοανατολικά και της Ποιήεσσας στα δυτικά. Αυτές οι πόλεις αναπτύχθηκαν στη διάρκεια της αρχαϊκής περιόδου και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία του νησιού έως και τα ελληνιστικά χρόνια. Η περιήγηση αρχίζει και πάλι από τη δεξιά πλευρά της πρώτης αίθουσας, όπου παρουσιάζεται εποπτικό υλικό σχετικά με την ιστορία του νησιού. Εδώ θα δείτε και ένα πρόπλασμα της ακρόπολης της Καρθαίας, απ’ όπου προέρχονται πολλά από τα γλυπτά που εκτίθενται στις δύο αίθουσες του ορόφου. Θα δείτε ακόμη ένα κιονόκρανο, ένα επίκρανο παραστάδας και δύο ανάγλυφα. Στην αριστερή πλευρά της αίθουσας, σε ένα υπερυψωμένο επίπεδο, εκτίθεται μια μεγάλη συλλογή από επιγραφές, που μας δίνουν σημαντικά στοιχεία για την ιστορία των πόλεων, αλλά και ενεπίγραφα βάθρα ανδριάντων και ανάγλυφα από διάφορες τοποθεσίες της Κέας. Από τις επιγραφές, σημαντικό είναι το θραύσμα επιγραφής του δήμου Ιουλιητών, που καθορίζει τα ποσά που θα δοθούν για τις επισκευές των ναών της πόλης, του 3ου αι. π.Χ., καθώς και μια ενεπίγραφη στήλη της ίδιας περιόδου, που αναφέρεται σε ενοικιάσεις γης στην περιοχή της Καρθαίας. Η δεύτερη αίθουσα του πρώτου ορόφου περιλαμβάνει την αποκατάσταση του αετώματος του ναού της Αθηνάς που ανακαλύφθηκε στη νότια πλευρά της ακρόπολης της Καρθαίας (6ος-5ος αι. π.Χ.). Στο ναό έχουν βρεθεί πολλά θραύσματα από τη γλυπτή διακόσμηση, όμως τα θέματα των παραστάσεων που απεικονίζονταν είναι ακόμη ασαφή. Ο κορμός στο κέντρο του αετώματος φαίνεται ότι έφερε αιγίδα, γι’ αυτό και ταυτίζεται με την Αθηνά, ενώ ένας άλλος κορμός απεικονίζει μια Αμαζόνα. Θα δείτε, επίσης, ένα λίθο από την επίστεψη του αετώματος που έχει χαραγμένο το όνομα «Θησεύς», ενώ στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκεται άλλος ένας με το όνομα της Αντιόπης. Πιθανόν οι μορφές που κοσμούσαν τα ακρωτήρια του ναού να αναπαριστούσαν την αρπαγή της βασίλισσας των Αμαζόνων Αντιόπης από τον ήρωα Θησέα. Τα γλυπτά αυτά είναι λαξευμένα σε παριανό μάρμαρο και από τον τρόπο απόδοσης των μορφών κατατάσσονται στην πρώτη δεκαετία του 5ου αι. π.Χ. Τα χαρακτηριστικά των μορφών είναι λεπτά και διακρίνονται από την ίδια απαλότητα που απαντάται και στα άλλα κυκλαδικά γλυπτά αυτής της περιόδου. Ανάμεσα στα υπόλοιπα ευρήματα της αίθουσας θα δείτε ανάγλυφες στήλες και γλυπτά από διάφορες περιοχές της Κέας, τρεις προθήκες με κεραμικά ευρήματα από την Καρθαία και την Κορρησία, και μία συλλογή νομισμάτων. Πήλινο άγαλμα Κόρης, το οποίο προέρχεται από το ιερό του οικισμού της Αγίας Ειρήνης, στην Κέα (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέας). Μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο από την Ιουλίδα της Κέας (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέας). Κορμός της Αθηνάς από το αέτωμα του ναού της Καρθαίας (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέας). Άποψη της Ιουλίδας στην Κέα, όπου κάτω από την εκκλησία διακρίνεται το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου. Αγγείο (1600-1500 π.Χ.) από τον οικισμό της Αγίας Ειρήνης, στην Κέα (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέας). Κάτω τμήμα αγάλματος από τον γλυπτό διάκοσμο του ναού της Καρθαίας (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέας).